Jaki filtr powinien być użyty w akwarium z paletkami?
Najważniejszą cechą filtra do akwarium w którym żyją paletki będzie jego wydajność biologiczna. Nieważne jaki filtr zostanie użyty, ale powinien on dysponować zapasem wydajności aby móc utrzymać zerowy poziom azotynów (NO2) w wodzie.
Innymi słowy w takim akwarium potrzebujemy odpowiednio dużej ilości tlenowych bakterii nitryfikacyjnych, na co bezpośrednio przekłada się wielkość złoża (wkładu biologicznego) w filtrze – im większy jest filtr, tym większe pomieści złoże, tak więc w przypadku paletek nie jest zalecane stosowanie filtrów minimalnej możliwej wielkości. Jeśli filtr jest zalecany przez producenta do akwariów o pojemności powiedzmy 250 – 400 litrów, to słabo będzie się on nadawać do 400 l akwarium z paletkami. Do akwarium 400 litrowego należałoby raczej wybierać taki filtr, jaki jest zalecany przez producenta do zbiorników o pojemnościach z zakresu 400 – 650 l. Chyba że restrykcyjnie zastosujemy się do zasady 1 paletka na 50+ litrów wody – wtedy filtr zalecany przez producenta do danej wielkości akwarium powinien spełnić swoje zadanie.
Skuteczna filtracja biologiczna jest możliwa do osiągnięcia na kilka sposobów:
Filtr kanistrowy (kubełkowy)
Akwaryści chyba najczęściej wybierają zastosowanie filtra kanistrowego. Filtr zewnętrzny kubełkowy posiada wiele zalet, mimo że nie jest rozwiązaniem idealnym. Najważniejszą zaletą filtra kanistrowego jest to, że w przypadku potrzeby wyczyszczenia nie trzeba niepokoić mieszkańców akwarium. W takim filtrze można również w razie potrzeby zastosować dodatkowe wkłady filtracyjne zmieniające parametry wody – stosunkowo często stosowany jest np. wkład torfowy który wzbogaca wodę w garbniki. Dodatkowo nie bez znaczenia jest fakt, że w akwarium znajduje się tylko element zasysający filtra, oraz wylot przefiltrowanej wody, co ułatwia zachowanie naturalnego wyglądu akwarium dekoracyjnego.
Dobry do hodowli paletek filtr kanistrowy powinien być tak skonstruowany, aby móc zapewnić jak najdłuższe nieprzerwane funkcjonowanie złoża biologicznego. Woda przed dotarciem do wkładu biologicznego powinna być wstępnie oczyszczona mechanicznie aby nie zamulić porowatego materiału na którym bytują kolonie bakterii nitryfikacyjnych. Producenci filtrów proponują coraz nowsze rozwiązania filtracji wstępnej (tzw. prefiltrów) w swoich urządzeniach. Przy wyborze filtra należy zwrócić uwagę na to, czy jego konstrukcja pozwala na czyszczenie wkładów do mechanicznej filtracji wstępnej bez konieczności naruszania złoża biologicznego – taka właściwość filtra daje większą wygodę użytkowania, oraz zmniejsza niebezpieczeństwo uśmiercenia bakterii nitryfikacyjnych w przypadku np. przesuszenia złoża, kiedy to akwarysta wyjmie je z filtra aby dotrzeć do głębiej umieszczonych wkładów mechanicznych i zapomni zanurzyć wkład biologiczny w wodzie z akwarium na czas czyszczenia wkładów wstępnych..
Akwaryści hodujący paletki stosują również dość często jako filtr wstępny wkład z grubo-porowej gąbki zakładany na rurkę wlotową filtra zewnętrznego. Jest to dość praktyczne rozwiązanie pozwalające chronić filtr kubełkowy przed zamuleniem, o ile gąbka ta będzie wystarczająco często płukana (nawet codziennie). Minusem tego rozwiązania może być jedynie wpływ na walory estetyczne w przypadku zbiornika dekoracyjnego, oraz należy pamiętać o zapewnieniu sobie łatwego dostępu do gąbki aby można ja było bez problemu wyjmować do czyszczenia.
Pobieranie wody do filtra
Nie sposób nie wspomnieć tutaj o bardzo powszechnym zwyczaju umieszczania wlotu filtra zewnętrznego nad samym dnem akwarium, w celu wyłapywania przez niego grubszych zanieczyszczeń czy nawet rybich odchodów. Generalnie, w przypadku filtra biologicznego takie postępowanie jest błędne z kilku powodów:
- Powoduje to znacznie szybsze zamulenie filtra
- Odchody zassane do filtra pozostają w systemie i w dalszym ciągu wpływają na ogólny stan zanieczyszczenia systemu – zmienia się tylko miejsce ich magazynowania.
- W większości przypadków mamy jedynie niewielką możliwość kontroli ilości takiego osadu zgromadzonego w filtrze.
- Zaprzecza to idei chronienia filtra biologicznego przed zanieczyszczeniami mechanicznymi.
Podsumowując – zastosowanie w filtrze krótszej rurki wlewowej, której koniec znajdzie się w oddaleniu od dna akwarium np. w połowie głębokości lub wyżej, znacznie przedłuży wydajną pracę filtracji biologicznej poprzez zmniejszenie mechanicznego zanieczyszczenia filtra. Jednocześnie, takie rozwiązanie nie będzie miało ujemnego wpływu na cyrkulację wody w akwarium.
Filtr otwarty zewnętrzny – Sump
Taki typ filtra został wymyślony dla akwariów morskich i stąd przejęto go do akwarystyki słodkowodnej. Biorąc pod uwagę główną zasadę działania jest to filtr w pewnym sensie bliski filtrowi kanistrowemu – woda pobrana z akwarium przepływa przez warstwy filtracyjne sumpa, po czym wraca do zbiornika dokąd wtłaczana jest za pomocą pompy.
Podstawowa różnica konstrukcyjna polega na tym, że sump jest konstrukcją otwartą (konstrukcja szklana, zwykle w kształcie prostopadłościanu, umieszczona pod akwarium głównym) – woda spływa do niego dzięki grawitacji, ale konstrukcja spływu z akwarium zapobiega jej przelaniu w filtrze, ponieważ woda spływa tylko do pewnego momentu po czym musi zostać uzupełniony jej poziom w akwarium (pompa), przy czym oczywiście wszystko dzieje się płynnie – woda poprzez tzw. komin cały czas spływa z akwarium do sumpa i cały czas jest z niego wypompowywana z powrotem do akwarium. W momencie wyłączenia pompy woda z akwarium przestaje spływać jeszcze zanim sump się przepełni.
Objętość filtracyjna sumpa jest zwykle znacznie większa od pojemności największych filtrów kanistrowych – dzięki temu oprócz ogromnego zapasu wydajności filtracji mechanicznej i biologicznej otrzymujemy również możliwość umieszczenia w ostatniej komorze filtra wielu urządzeń technicznych takich jak grzałki, pompa cyrkulacyjna czy elektrody pomiarowe urządzeń kontrolujących parametry wody. Również stworzenie systemu automatycznej czy tzw. stałej podmiany wody w akwarium jest ułatwione w przypadku zastosowania tego typu filtra. Odpowiednie zaprojektowanie struktury komór sumpa w połączeniu z przemyślanym ułożeniem złóż filtracyjnych może pozwolić również na zachodzenie procesu denitryfikacji w takim filtrze.
Filtr wewnętrzny
W akwarium w którym żyją paletki możemy spokojnie stosować zarówno filtry turbinowe jak i te napędzane powietrzem z pompki.
W zbiorniku dekoracyjnym w zasadzie sprawdzi się głównie filtr turbinowy – filtry tego typu dzięki własnej pompie oferują znacznie większy przepływ w porównaniu z filtrami na powietrze, co powoduje że wewnętrzny filtr turbinowy w akwarium dekoracyjnym często pełni rolę filtra mechanicznego. Skutecznym rozwiązaniem jest zestaw – turbina plus dość duża gąbka. Filtry wewnętrzne w których gąbka zamknięta jest w fabrycznej obudowie zwykle gorzej się sprawdzają z powodu zbyt małej wielkości wkładu gąbkowego.
Osobiście filtry turbinowe stosuję również w akwariach higienicznych z narybkiem paletek wielkości od ok. 2 cm – po oddzieleniu ich od rodziców. W takim przypadku filtr spełnia rolę filtra mechaniczno-biologicznego i używam tu zwykle systemu z dwiema gąbkami, które w razie potrzeby czyszczę na przemian przy podmianach wody, płucząc je wyłącznie w wodzie pochodzącej z akwarium.
Filtr napędzany powietrzem
Filtr na powietrze sprawdza się doskonale w akwariach higienicznych dla paletek – również tarliskowych i kwarantannowych.
W akwarium tarliskowym o pojemności ok. 150 l wystarczy zastosowanie jednej, niekoniecznie największej gąbki – nie będzie potrzeby jej częstego czyszczenia ponieważ dwie paletki w takiej ilości wody raczej nie spowodują zabrudzenia gąbki. W akwariach z narybkiem również można zastosować filtr napędzany powietrzem, ale bezpieczniej będzie użyć filtra z dwoma gąbkami czyszczonymi naprzemiennie. Gęsta gąbka sprawdza się doskonale jako siedlisko bakterii nitryfikacyjnych i filtry tego typu dobrze sobie radzą z biologiczną filtracją, należy jedynie przestrzegać zasad prawidłowego czyszczenia gąbki – płukać ją wyłącznie w wodzie spuszczonej z akwarium i nie dopuszczać do przesuszenia wkładu w trakcie tej czynności.