Substancje naturalne – Torf
Drugą po kwasach mineralnych grupą substancji używanych do lekkiego zakwaszania wody są wyciągi i materiały naturalne, pozwalające na uzyskanie w akwarium tzw. czarnej wody tropikalnej – typowym przykładem jest torf (tzw. torf wysoki), stosowany głównie jako materiał filtracyjny. Torf może być również umieszczony bezpośrednio w akwarium, jednak powinniśmy to zrobić tak, aby dało się go łatwo wymienić – najprościej będzie zawiesić w akwarium woreczek z drobnej siatki, wypełniony torfem – taki sam jaki umieszcza się w filtrze.
Torf akwarystyczny można znaleźć na rynku pod dwoma postaciami:
- Torf włóknisty – naturalna postać torfu
- Torf granulowany – przetworzony torf w formie drobnych kulek (zwykle mocniejszy)
Szyszki olchy
Równie popularnym naturalnym środkiem do delikatnego zakwaszania wody są szyszki olchy.
Należy zbierać wiosną szyszki zeszłoroczne – teoretycznie najlepsze są te, które zostały na drzewie i tam przetrwały zimę, ale spokojnie można zaoszczędzić sobie wspinaczki i zbierać szyszki spod drzew. Wybieramy dorodne, rozwinięte zeszłoroczne szyszki – ważne żeby nie zawierały nasion i miejsce w którym je zbieramy nie powinno znajdować się blisko drogi po której jeżdżą samochody.
Kora i liście dębu
Dalej, z substancji naturalnych mamy liście i korę dębu – liście wykorzystuje się zarówno wrzucając bezpośrednio do akwarium, jak i do robienia wyciągów, natomiast z kory w postaci sproszkowanej sporządzamy wyciąg poprzez gotowanie w wodzie.
Wyciagi można robić ze wszystkich wymienionych wyżej materiałów naturalnych – mocny wyciąg otrzymamy poprzez zagotowanie porcji substratu w wodzie destylowanej lub z filtra RO.
W przypadku kory dębu, w aptekach można dostać gotowy proszek do przygotowywania naparów odkażających – 1 opakowanie zalewamy 1 litrem wody destylowanej lub z filtra RO i doprowadzamy do wrzenia, po czym gotujemy na wolnym ogniu przez ok. 2-3 godziny, uzupełniając odparowaną wodę. Taki wywar po ostudzeniu zlewamy ostrożnie do zamykanej butelki.
Wyciągi takie mają stosunkowo krótki czas przechowywania – trzeba je szybko zużywać, ponieważ pleśnieją. Skutecznym sposobem na przedłużenie trwałości wyciągu jest dodanie 5-10 ml stężonego kwasu na 1 litr wyciągu.
W handlu akwarystycznym dostępne są różne preparaty obniżające pH wody (tzw. pH minus). Większość z nich to dość mocno rozcieńczone kwasy lub ich mieszanki, często zawierające dodatek substancji humusowych. Nadają się one do zakwaszania głównie wody miękkiej – używanie ich do zakwaszania twardej wody kranowej jest zupełnie nieopłacalne, gdyż środki te nie są tanie, a zużycie w takim przypadku byłoby bardzo duże. Zdecydowanie najsilniejszym preparatem z grupy pH-minus dostępnym na polskim rynku jest Zakwaszacz Humusowy firmy Sum – środek zawierający m.in. wyciąg z kory dębu i dość wysokie stężenie kwasu ortofosforowego.
Migdałecznik morski – Ketapang
Nie sposób nie wymienić tutaj również suszonych liści migdałecznika morskiego (terminalia catappa) stosowanych bezpośrednio w akwarium w całości lub w postaci rozdrobnionej(w saszetkach) jako wkład do filtra. Substancje wydzielane do wody przez liście migdałecznika mają silne działanie bakteriostatyczne, jak również mogą stymulować paletki do tarła. Są również m.in. stosowane w Azji przez hodowców Bojownika Syjamskiego. W Polsce można zakupić całe liście na aukcjach internetowych i giełdach zoologicznych, oraz w postaci saszetek do umieszczania w filtrze jako Ketapang firmy Tropical.
Jest zasadnicza różnica pomiędzy kwasem mineralnym a naturalnymi substancjami humusowymi i polega ona na tym, że kwas działa radykalnie – jest po prostu mocniejszy i umożliwia zakwaszenie nawet twardej wody kranowej, czego nie da się osiągnąć za pomocą wyciągów czy torfu.
Substancje humusowe zawarte w torfie, szyszkach czy korze dębu mogą służyć do korygowania parametrów wyłącznie wody bardzo miękkiej i w większości przypadków ich rola sprowadza się do wzbogacania wody w garbniki i bardzo łagodnego zakwaszania(w ilościach nie szkodzących rybom). Garbniki mają działanie bakteriostatyczne – ograniczają rozwój bakterii i stosowane z umiarem mogą przyczyniać się np. do ochrony złożonej ikry przed pleśnieniem i w konsekwencji obumarciem. Typowym przykładem jest stosowanie szyszek olchy luzem wrzuconych do wody w akwariach tarliskowych. Nic nie stoi na przeszkodzie żeby używać szyszek również w akwariach nie przeznaczonych do rozmnażania. Torf, szyszki i drewno zabarwiają wodę na zółtawo-brązowawy kolor – warto o tym pamiętać.
Przedawkowanie garbników
Bardzo ważne – przedawkowanie garbników jest niebezpieczne dla ryb. Szczególnie łatwo jest przedawkować wywary z dębu lub szyszek olchowych. Wywar z podanego wyżej przepisu stosowałem dodając 15 ml do 90 litrów podmienianej wody w akwarium 275 l NETTO. Wlanie takiej ilości do akwarium 130 l NETTO przy podmianie, spowodowało problem – ryby zaprezentowały książkowe objawy zatrucia garbnikami – zaczęły sprawiać wrażenie oszołomionych, pływały jakby bez celu, miały zaburzenia równowagi oraz „wisiały” pod powierzchnią jak przy niedoborze tlenu, jednak ich oddech nie był przyśpieszony. Natychmiastowa podmiana ok. 50% wody spowodowała powrót do normalności po kilkudziesięciu minutach.
Porozmawiaj o tym na Forum